komerski o słowach

Dziś w naszej bezwizowej podróży etymologicznej po Stanach Zjednoczonych zawędrujemy do stanu Connecticut. Ta tajemniczo wyglądająca nazwa prowadzi nas do rzeki Connecticut. Rzeki oczywiście nie nazwali w tak karkołomny sposób Anglicy (ani nawet Holendrzy, którzy jako pierwsi osiedlili się na tych terenach. Nazwa ta pochodzi z dialektu mohegańskiego języka algonkińskiego i oznacza długą rzekę, pływową. Dialektem tym posługiwało się plemię Moheganów, których pod żadnym pozorem nie należy mieszać z Mohikanami, ani też Mahikanami, choć były to prawdopodobnie grupy spokrewnione. Nota bene James Fenimore Cooper pisał o Mohikanach, ale wybierając imię dla bohatera wybrał mohegańskie imię Unkas.

W oryginale słowo to brzmi (i wygląda) mniej więcej tak: quinnitukqu. Prawdopodobnie tak właśnie usłyszał je Adriaen Block (1567 – 1627), Holenderski żeglarz, odkrywca, prekursor handlu z Indianami i wynalazca terminu Nowe Niderlandy, którą to nazwę można obejrzeć (jak kto ma dobre oczy) na mapie przedstawiającej trasę jego podróży z 1614 roku, podczas której zbadał właśnie Connecticut. Nic więc dziwnego, że Holendrzy – choć sami posiadaniem nadmiernie łatwego w wymowie języka nie grzeszą – słysząc od handlujących z nimi Mohegam słowo quinnitukqu, zakrzyknęli ze zgrozy, poszli po rozum do głowy i przechrzcili rzekę na Versche Rivier (Świeża Rzeka). Potem przestali zajmować się słowami i podjęli trudy mnożenia pieniędzy na handlu i osadnictwie.

Najwyraźniej jednak trudy owe przesłoniły im także drażliwe kwestie demografii i rozmnażania, gdyż na terenie Connecticut wkrótce zostali potraktowani przez Anglików metodą rosyjsko-chińską. Innymi słowy, przybyszy znad Tamizy zrobiło się zbyt wielu w okolicy i Holendrzy wyparowali.

Koloniści Angielscy woleli wyraźnie nazwę indiańską. Być może dlatego, że z Holendrami nie do końca się podówczas lubili i w najlepszym wypadku ich relacje można określić jako twardą, męską nieprzyjaźń. Ważne wszakże jest, iż nikt już na piękną rzekę nie mówił Versche, tylko znów… no właśnie… jak to napisać?

A w starej dobrej Anglii tymczasem zakończyła się wojna domowa i rządy Parlamentu, koniec czasów Cromwella, demokracji i tym podobnych bzdur. Pod twardymi rządami Karola II, 29 maja 1660 roku rozpoczął się okres Restauracji. Pamiętać musimy, że Karol II miał tatusia – Karola I. Tatusia, którego wredni rewolucjoniści wzięli mu i ścięli. Kochający syn powróciwszy na tron wszystkim stronnikom Cromwella darował winy. Wszystkim, prócz tych którzy sądzili i skazywali tatę. I był konsekwentny. Do tego stopnia, że niejakiego Johna Bradshawa, który przewodniczył procesowi Karola I ekshumowano i pośmiertnie powieszono. Ścięcia, ćwiartowanie i wieszanie były na porządku dziennym i wyrok taki wydano także na dwudziestu dziewięciu spośród pięćdziesięciu dziewięciu sędziów, którzy podpisali wyrok śmierci na Karola I (Historiografowie anglosascy nazywają ich Regicides - królobójcami). Spośród nich kat dosięgnął co najmniej dziesięciu, reszta dostała wyroki dożywotniego więzienia. Reszta – prócz trzech panów o nazwiskach: William Goffe, Edward Whalley i John Dixwell. Ci sędziowie czmychnęli cudem do Nowego Świata, gdzie ukrywając się po domach przyjaciół i jaskiniach (sic! – W Connecticut do tej pory można zwiedzać Judges’ Cave – Jaskinię Sędziów) przeżyli jeszcze wiele cudownych przygód (Goffe np. uratował osiedle kolonistów ostrzegając ich przez indiańskim atakiem, czym zyskał sobie – od nazwy osiedla – przydomek Anioła z Hadley.) Czemu o nich mówimy? A dlatego, że to właśnie któryś z nich zaproponował – w chwili wolnej od uciekania przed rojalistami – dzisiejszą pisownię nazwy rzeki – a w efekcie i stanu – jako połączenie trzech prostych, angielskich słów. Connect I cut. Łączyć ja ciąć.