komerski o słowach

Anglosasi mają kłopot – ich nazwa Wielkanocy, w przeciwieństwie do nazw stosowanych w większości języków chrześcijańskiego świata (gdzie wygrywa pascha i jej rozmaite wersje) jest co najmniej dziwaczna. Easter.

Skąd się to nietypowe słowo wzięło?

Beda Czcigodny (łac. Venerabilis) – ok 672 – 25 V 735 – anglosaski mnich i uczony, “ojciec historii angielskiej” – w jednym ze swych najważniejszych dzieł De temporum ratione, które notabene przyczyniło się do popularyzacji pojęć “naszej ery” i “przed naszą erą” pisał, iż miesiąc Eostremonat (Eosturmonath) (kwiecień) otrzymał swą nazwę od bogini Eostre:

Eosturmonath, który zwiemy teraz często “miesiącem paschalnym”, imię swoje otrzymał na cześć ich bogini, o imieniu Eostre, dla której, tego właśnie miesiąca wyprawiano uroczyste uczty i festiwale. Teraz oznaczają jej imieniem radość nowych rytuałów paschalnych, za pomocą jej starożytnego imienia dawnego obrządku. (De temporum ratione, rozdz. XV – “Angielskie miesiące”)

Tę etymologię pośrednio wsparł w XIX w. Niemiec Jakob Grimm (z tych Grimmów), który w swojej książce z 1835 Deutsche Mythologie pisał o germańskiej bogini Ostarze, która miałaby być odpowiednikiem Eostre. Powoływał się na takie m.in. argumenty jak niemiecki termin na “zajączka wielkanocnego” – Osterhase, oraz wiele zwyczajów i tradycji.

Na istnienie obu boginek nie ma jednak, poza wspomnianymi, żadnych innych świadectw ani dowodów. Są zatem ludzie, którzy twierdzą iż zarówno Beda jak i Grimm wymyślili je na potrzeby swojej pracy, a słowo easter oznaczało po prostu wiosnę. Podobnie mocno problematyczna jest etymologia wywodząca easter od babilońskiej bogini Isztar (Esztar, Astarte) Grimm wspierał także i ją sugerując, że obie boginie Isztar i Eostre – miałyby być związane z planetą Wenus.

Jakkolwiek by nie było wszystkie wymienione słowa mają swój wspólny indoeuropejski rdzeń “aus” (świecić, świtać, wschodzić), który zupełnie niezależnie mógł rozwinąć się w imiona bogiń związanych ze światłem, narodzinami i płodnością (pomyślmy o estrogenie)

Krótka lista takich wariacji: Ostare, Ostara, Ostern, Estre, Ester, Eoster, Eostra, Eastre, Eostur, Eastra, Eastur, Austron, Aurora, i Ausos. Nie wolno też zapomnieć o greckiej Eos.

Wesołego jajka!